30.07.2025 5:46

Resort środowiska redukuje obszar lasów bez wycinek

Moratorium dla lasów miało być początkiem wyłączeń najcenniejszych przyrodniczo lasów z wycinek. W styczniu 2024 r. dokonano pierwszych zabezpieczeń, które stanowiły 1,3% obszarów leśnych, znajdujących się pod zarządem Lasów Państwowych. W sumie, zgodnie z umową koalicyjną obecnego rządu, wolnych od pił miało być 20% leśnych ekosystemów. Teraz Ministerstwo Klimatu i Środowisko zamiast powiększać teren moratorium, redukuje go o jedną czwartą, pomimo że wprowadzenie moratorium pozostawało bez wpływu na branżę drzewną. „To kapitulacja nie tylko dla ochrony przyrody, ale także dla naszego bezpieczeństwa” – komentują przyrodnicy.

8 stycznia 2024 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska wydało Lasom Państwowym polecenie wstrzymania lub ograniczenia wycinek w cennych przyrodniczo i ważnych społecznie lasach. Na liście znalazły się najcenniejsze fragmenty Puszczy Świętokrzyskiej, Puszczy Augustowskiej, Puszczy Knyszyńskiej, reliktowej Puszczy Karpackiej czy lasów uzdrowiskowych koło Iwonicza-Zdroju. 

Obszar moratorium stanowił 1,3 proc. z planowanych 20 proc. ważnych przyrodniczo lasów, które miały być wyłączone z gospodarki leśnej. Był to początek realizacji zobowiązania, wynikającego z umowy koalicyjnej nowego rządu. Takie były bowiem oczekiwania wyborców. Zgodnie z przeprowadzonymi w styczniu 2024 r. przez Ipsos badaniami opinii publicznej 84,6 proc. obywatelek i obywateli domagało się wyłączenia z wycinek 20 proc. najcenniejszych polskich lasów.

Wbrew fake newsom o dramatycznych skutkach moratorium dla polskiej gospodarki, spadek pozyskania drewna po wprowadzeniu moratorium wyniósł zaledwie 154 tys. m3, co jest wartością w granicach błędu statystycznego, bez wpływu na rynek krajowy. Nawet bez obowiązującego moratorium różnice między planem a rzeczywistym pozyskaniem drewna mogą być większe. Co więcej, branża drzewna osiągnęła w ostatnim roku wzrost o 1,1%, przemysł celulozowo-papierniczy o 6,3%, a przemysł drzewny o 3,8%, nie można więc mówić o jakimkolwiek negatywnym wpływie moratorium na polską gospodarkę.

Minęło półtora roku od ogłoszenia moratorium, a obszar objęty ochroną nie tylko nie został powiększony, ale Generalny Konserwator Przyrody, wiceminister środowiska 24 lipca br. na sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa zapowiedział jego korektę o 25%. 

Wprowadzenie moratorium było odpowiedzią na kryzys bioróżnorodności. Stan ochrony leśnych siedlisk Natura 2000 w ponad 50% jest zły a Polska jest zobligowana, by go poprawić. Dlatego jest to bardzo niepokojące, że resort środowiska redukuje moratorium. Panie Ministrze, co z Moratorium 2.0? Kiedy obiecane 20% lasów będzie wolnych od pił? Jeśli drewna jest pod dostatkiem, a z przyrodą jest źle, to kiedy zaczniemy ją chronić? – pytał na gorąco podczas komisji sejmowej ministra Dorożałę, Radosław Ślusarczyk członek Państwowej Rady Ochrony Przyrody i prezes Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot. 

Sytuacja wydaje się o tyle zastanawiająca, że dzień wcześniej Donald Tusk, mówiąc o rekonstrukcji rządu zapewnił, że wszystkie cele, które zapowiedziano w umowie koalicyjnej w październiku 2023 r. będą realizowane w niezmienionej formie.

Przyrodnicy tłumaczą, że nie jest to tylko kwestia ochrony cennej przyrody, ale także naszego bezpieczeństwa. Mieliśmy tego przykład podczas dwóch zeszłorocznych powodzi w Bielsku-Białej. Ogromne straty mogły być znacznie mniejsze, gdyby nie budowane na potęgę drogi zrywkowe w górskich lasach, które w czasie ulewnych deszczów zamieniają się w rwące potoki. 

Wycinka lasów może dramatycznie potęgować ryzyko powodzi. Naukowcy z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej (UBC) udokumentowali, że w niektórych zlewniach powodzie występowały aż 18 razy częściej i były ponad dwukrotnie bardziej dotkliwe po przeprowadzeniu zrębu zupełnego, a efekty te utrzymywały się przez ponad cztery dekady. Co zaskakujące, istotną rolę w generowaniu powodzi odgrywały szczegóły ukształtowania terenu, takie jak ekspozycja stoków. Konwencjonalne modele pomijają te zależności, co może oznaczać, że przez dekady nie doszacowywaliśmy zagrożenia — zwłaszcza w obliczu zmiany klimatu, która przyspiesza występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Lasy Państwowe prowadzą wycinki bez zatwierdzonych Planów Urządzania Lasu. Ignorują umowy społeczne i potrzebę wprowadzenia głębokich zmian w kwestii zarządzania lasami w dobie kryzysu klimatycznego – coraz częściej występujących susz i powodzi. Dlatego oczekujemy od Ministerstwa Klimatu i Środowiska nie kapitulacji, lecz zdecydowanych kroków do wprowadzenia 20% wyłączeń najcenniejszych przyrodniczo lasów dla dobra i bezpieczeństwa nas wszystkich – komentuje Radosław Ślusarczyk. 

Radosław Ślusarczyk, Pracownia na rzecz Wszystkich Istot