Prasowa informacja o zdobyciu Świnoujścia – foto z arch. dr Józefa Pluciń

03.11.2024 18:46

Wycinki z kronikarskich annałów Świnoujścia cz.1

Historia miasta to suma różnych odnotowywanych wydarzeń, ludzkich postaw i działań, zbiorowego wysiłku w tworzeniu wspólnych dóbr. To statystyki i dane, nieprzewidziane zdarzenia oraz planowane realizacje, to też znaczące postaci, które odegrały miastotwórczą rolę. Przeglądając, wybierając, opracowując, weryfikując i uzupełniając zapiski świnoujskiego historyka Andrzeja Wrońskiego o informacje archiwalne warto się podzielić faktami nieznanymi, zapomnianymi lub też mało znanymi dla większości mieszkańców. Taka nawet wycinkowa historia miasta w przysłowiowej „pigułce” daje pewną wiedzę i rysuje obraz Świnoujścia na przestrzeni lat. Poniżej nieco wybranych, takich pierwszych, jak się wydaje interesujących informacji.

Od 12 marca do 5 maja 1945 r. reda, port i tor wodny do Szczecina na skutek działań wojennych zostały zablokowane około 35 dużymi wrakami. W maju Rosjanie uruchomili w Cieśninie Świny prom czołowy.

Od 17 lipca do 2 sierpnia 1945 r trwała Konferencja Poczdamska na której nie określono dokładnie przebiegu granicy lądowej na północny-zachód od Szczecina. Dopiero 21 września 1945 r. w wyniku rozmów polskiej delegacji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z radzieckim dowództwem w Schwerinie, w okupowanych Niemczech została podpisana umowa o dokładnym wytyczeniu granicy na odcinku od Gryfina do Świnoujścia. Wysłana 10 sierpnia 1945 r przez ppłk Leonarda Borkowicza, pełnomocnika rządu na okręg Pomorza Zachodniego sześcioosobowa grupa operacyjna pełnomocnika obwodu Uznam-Wołyń Władysława Matuli przejęła jednak obwód od radzieckiej komendantury dopiero 4 października 1945 r.

23 października 1945 r. Stan ludności ówczesnego powiatu wynosił 672 Polaków i ok. 21.154 Niemców. Według danych na koniec grudnia 1946 r Polaków było 5.748 (w tym w mieście 3.519) , a Niemców 5.751 ( w tym w mieście 3.900). W grudniu 1947 r stan ludności powiatu to 12.269 osób (w tym 10.603 Polaków i 1.666 Niemców.)

18 grudnia 1945 r. Pierwszy rejs na Zalew Szczeciński i do Szczecina świnoujskiego statku parowego towarowo-pasażerskiego S/s „Piast” (przekazany polskim władzom przez radziecką komendanturę za co te nieoficjalnie wiadomo, zrewanżowały się podarunkiem w postaci kilku skrzynek wódki – przypis kronikarza)

4 kwietnia 1946 r. Do portu wpłynął pierwszy po wojnie statek m/s „Posejdon” ( pod banderą aliancką C, co oznaczało przejętą jednostkę należąca poprzednio do Niemców – przypis kronikarza) z 802 repatriantami udającymi się z Lubeki do Szczecina.

1 lipca 1946 r W Świnoujściu rozpoczęła działalność Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Państwowego Instytutu Hydrologiczno- Meteorologicznego.

Grudzień 1946 r. w ciągu trzech kwartałów tego roku przesiedlono z Ziemi Wolińskiej 8.518 Niemców.

1948-1949 r. Pogłębianie torów wodnych do głębokości 8-9 metrów , oznakowanie pławami redy, Kanału Świny i farwateru , zapalenie świateł kierunkowych Kanału Piastowskiego i karsiborskiej bramy torowej. W 1949 r port otrzymał 2 pierwsze kutry pilotowe m/s „Pil 51” i ,m/s „Pil 52” .

4 lutego 1949 r ukazał się pierwszy przewodnik po Ziemi Wolińskiej opracowany przez Czesława Piskorskiego pod tytułem „Ze Szczecina przez Świnoujście do Międzyzdrojów” (wznowiony w marcu 1957 r.)

1 stycznia 1950 r w Świnoujściu-Warszowie otwarto sklep „Baltony”, który przez kolejne lata cieszył się ogromnym powodzeniem wśród tzw. „pływających” i ich rodzin.

Przełom stycznia i lutego 1950 r. Został przydzielony do Świnoujścia jako jednostka ratownicza m/s „Szkwał” zbudowany w szwedzkiej stoczni (typu Norrland konstrukcji Hjalmara Johanssona. Kuter miał poszycie dębowe na szkielecie z daglezji , a pokład z drewna tekowego. Napęd podstawowy to dwucylindrowy silnik o mocy 150 KM i pomocniczy – żagle. Służył w Polskim Ratownictwie Okrętowym do 1975 r. – przypis kronikarza)

1953 r. Władze polskie rozpoczęły oczyszczanie z wraków Zatoki Pomorskiej . Natomiast wydobywanie wraków na naszych najbliższych akwenach rozpoczęli Rosjanie już w 1946 r.

W 1954 r. powstało Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich (PPDiUR) „ODRA” , które przejęło 3 lugry od „Dalmoru”.

26 marca 1958 r. rozpoczęto pierwsze prace nad całkowitym przejęciem dzielnicy nadmorskiej w Świnoujściu i akcją „P” (przemieszczanie jednostek radzieckich w Świnoujściu). Definitywne przejmowanie dzielnicy nadmorskiej od Rosjan trwało od 12 do 29 sierpnia 1960 r.

1958 r. W tegorocznym sezonie letnim przebywało na naszych wyspach 101.850 wczasowiczów i turystów.

1 lipca 1959 r powstało Przedsiębiorstwo Państwowe „Uzdrowisko Świnoujście” . W okresie od lipca do września 1960 r w świnoujskim Uzdrowisku przebywało pierwszych 374 kuracjuszy.

Kronikarz miejski

Krzysztof Nowak